اپراتوری ماشین CNC

مقدمه

کسی که بتواند ماشین CNC را راه اندازی کند، صرفاً اپراتوری ماشین CNC را یاد ندارد. بلکه اپراتور سیستم کسی ست که بتواند از تمام عملکرد ماشین به طور صحیح استفاده کند. با توجه به تنوع و کاربرد ماشین آلات CNC، اپراتوری این نوع از سیستم ها هم به مهارت و هم به تخصص های لازم نیاز دارد. در این مقاله چند حوزه از صنعت ماشین ابزار را نام برده و در ادامه به اختصار پارامتر های مهم و اصطلاحات مربوط به این ماشین ها را برمی شمریم اما قبل از آن باید چند نکته را جهت ایمنی در کار نام ببریم که لازمه ی اجراست.

نکات مهم ایمنی

ماشین های سی ان سی باید در موقعیتی قرار گیرند که جای وسیعی در اطراف خود داشته باشند.
راهرو های کارگاه و دستگاه ها حداقل پهنای 90 cm را داشته باشد. (جهت عملیات تعمیر و… )
دستگاه آتش نشانی قابلیت رویت باشد.
نصب وسایل کمک های اولیه
میزان صدای کارگاه با دسی بل سنجنده شود.

نکات اولیه ای که همیشه باید در کارگاه ماشین ابزار رعایت شود:

روغن کاری دستگاه پیش از روشن کردن آن (در دستگاه های اتوماتیک این کار بصورت خودکار انجام می شود.)
استفاده از عینک مخصوص در حین کار
خارج کردن حلقه و زیور آلات از دست در هنگام کار با دستگاه
نباید کلید تابلو برق را قطع و وصل کرد.
از کراوات استفاده نشود.
لباس گشاد یا لباس مخصوص کار پوشیده شود.
از ابزارهای هر دستگاه که در قفسه هر ماشین قرار داده شده استفاده شود.
از لباس کار با جنس کتان و نخی استفاده شود.
دستگاه در حین کار به حال خود رها نشود.
دستگاه زیاد روشن وخاموش نشود.

پیش از شروع به کار

هر اپراتور ماشین CNC، قبل از شروع به کار باید نکات زیر را در نظر داشته باشد:

مسائل حفاظتی رعایت شود.
تنظیم بودن دستگاه و پارامترهای آن چک شود.
اطمینان از اینکه ابزار های روی سینه دستگاه و جعبه ابزار روی ریل و حرکت محور ها نباشند.
در حین کار به محیط اطراف توجه شود.

اپراتوری ماشین CNC در چند دستگاه پر کاربرد:

الف) اپراتوری ماشین CNC تراش:

CNC تراش (به انگلیسی: lathe) ‏به دستگاهی گفته می شود که برای تراشیدن و شکل دهی به قطعات چوبی و فلزی به کار می‌رود. به دلیل تولید اقتصادی با دقت و کیفیت بالا، دستگاه تراش را در فرم ها و شکل های مختلفی می سازند اکثر قطعات ماشین آلات، دارای مقاطع دایره ای بوده و قابل تولید با ماشین تراش می‌باشند و از طرفی به منظور ارزان بودن و سرعت بالای تراشکاری نسبت به سایر روش‌ ها استفاده از ماشین تراش یک روش معمول و پر استفاده در صنعت می‌باشد از همین رو اپراتور ماشین CNC تراش علاوه بر تجربه ی تراشکاری، می بایست از سیکل ها و برنامه های تراش، اطلاعات و آگاهی های لازم را داشته باشد.

اصول تراشکاری

قطعات تراشکاری دارای مقاطع دایره ای شکل از قبیل میله های ساده و غیر ساده، میله های پیچ شده، پولک ها، بوش ها و نظیر این ها می باشد که قطعات اصلی ماشین ها و دستگاه ها و اسباب و وسایل فنی را تشکیل می دهند. همچنین تعداد زیادی از ابزارها مانند تیغه فرز، مته ها و قلاویز ها هم دارای مقاطع گرد هستند. بنابر موارد استعمال خاصی که قطعات تراشکاری باید داشته باشند آن ها را از مواد مختلف مثلاً از فولاد، چدن، برنز، برنج، مس، فلزات سبک، چوب و یا مواد مصنوعی و نظیر این ها می سازند. وضع سطح خارجی قطعات تراشکاری می تواند متفاوت باشد.

برای بدست آوردن فرم استوانه ایی، قطعه کار را توسط ماشین تراش به دور محور خودش (محور گردش) حرکت می دهند. در موقع گردش قطعه کار با ابزار برنده ای که مقابل آن بسته شده و برای جدا کردن براده از روی آن است برخود می کند. این طریقه عمل براده گیری را « چرخ یا تراش کاری » می گویند و انجام این کار مستلزم چند حرکت متفاوت است.

فرم های مختلف قطعات تراشکاری را از طریق انجام یک سری کارهای متفاوت بدست می آورند و بنابر آن که قطعات از خارج یا داخل تراشیده شوند، بطور مختصر به این صورت مشخص می کنند: تراش خارج یا تراش داخل قطعات استوانه شکل از طریق طول تراشی(سطوح صاف)،از طریق عرض تراشی،قطعات مخروطی از طریق مخروط تراشی و بالاخره قطعات فرم دار از طریق فرم تراشیو پیچها از طریق پیچ تراشی ساخته می شوند.

برای آنکه کلید مسائل تراشکاری حل شده و بتوان انواع مختلف کارها را چرخکاری نمود ماشین های تراش را به انواع مختلف ساخته اند. متداولترین این ماشین ها همان تراش معمولی یا تراش مرغک دار است و انواع مهم دیگر آن، ماشین پشیانی تراش و ماشین تراش عمودی یا کاروسل است که کارهای سوراخکاری را هم انجام می دهد.

انواع رنده تراشکاری

رنده های رو تراشی
رنده های پیش تراشی: مستقیم- خمیده (براده برداری حجم زیاد)
رنده های پرداخت کاری: سر پهن (صاف کردن سطح کار)
رنده های بغل تراشی: گوشه تراش- بغل تراش
رنده های برش و شیار تراشی
رنده های فرم تراش

رنده های داخل تراشی

اپراتوری ماشین cnc 1

اپراتوری ماشین CNC تراش علاوه بر آشنایی با مکانیک سیستم باید نوع پرداخت دستگاه مانند مخروط تراشی، پیچ تراشی، آج زنی و… نیز آشنا باشد. همچنین بسته به نوع و برند کنترلر، درباره ی تنظیمات سیستم کنترلر آموزش دیده باشد و در این زمینه اطلاعات کافی داشته باشد. منظور از تنظیمات کنترلر همان پارامتر های ماشین مانند آفست ها، ضریب گیربکس الکترونیک جهت یک به یک بودن دستگاه و غیره می باشد.

ب) CNC چوب و فرز:

این سری از دستگاه های CNC دارای جدیدترین و قدرتمندترین نوع موتور و کنترلر با بالاترین سرعت می باشند چرا که سرعت و دقت دو پارامتر مهم و غیر قابل حذف در این سیستم می باشند. به طور کلی می توان گفت غالباً برای حرکت محورها از سرو موتور هایی با سرعت ۳۰۰۰ دور بر دقیقه و اسپیندل هایی با سرعت ۲۴۰۰۰ دور بر دقیقه استفاده می شود. این تیپ ماشین های ابزار جهت کار با راندمان بالا باید از سیستم تعویض خودکار ابزار(Tool Change) و میز کار مکنده بهره مند باشند.

در ماشین های CNC چوب که حرفه ای ترین مدل ماشین های فرز است، عمده کار موجود، استفاده از عملکرد CNC با توجه به قابلیت های نرم افزار پشتیبانی شده ی برند کنترلر است. در این CNC تمام تنظیمات من جمله سرعت اسپیندل، محور ها و حتی مقدار براده برداری و شکل ترسیمی- برشی در نرم افزار تنظیم و بر روی ماشین پیاده می شود. از همین رو اپراتور باید تسلط کافی بر یکی از نرم افزارهای CAM مانندARTCAM و POWRMIL و… را داشته باشد.

وظیفه ی اصلی اپراتور ماشین CNC در این تیپ دستگاه ها آگاهی از قابلیت های کنترلر و استفاده صحیح از توان سرعتی سیستم با مد نظر داشتن دقت کار جهت انجام کار است .

ج) CNC برش (پلاسما، هوا برش و پلاسما):

در اپراتوری ماشین CNC این ماشین ها نیز باید اپراتور از قابلیت های کنترلر آگاهی داشته باشد. نکته حائز اهمیت در اپراتوری برش، پرتی قطعه کار می باشد که میتوان با استفاده از نرم افزارهای نستینگ این پرتی ها را به حداقل رساند.

اپراتوری ماشین cnc 2

* در پایان شایان ذکرست که اپراتور ماشین CNC باید:

به عملکرد ماشین آشنا باشد.
با توجه به عملکرد باید تسلط بر نرم افزار پشتیبانی شده سیستم کنترل ماشین داشته باشد.
به پارامترهای عمومی و تخصصی ماشین آگاه باشد.

آگاه به طریقه حفاظت و نگه داری ماشین (PM) باشد.